Przyroda w sąsiedztwie – polsko-słowacka współpraca przygranicznych parków narodowych w zakresie edukacji, promocji i ochrony przyrody Karpat Wschodnich

Beneficjent: Bieszczadzki Park Narodowy

Partner słowacki: Park Narodowy Poloniny

Okres realizacji: 01.06.2018-31.05.2019

Zrealizowana wartość projektu: 54 779,33 €, w tym dofinansowanie z EFRR: 46 562,42 €,

Bieszczadzki Park Narodowy oraz Park Narodowy Poloniny to miejsca, w których dziedzictwo przyrodnicze jest na wyciągnięcie ręki. Projekt zakładał modernizację szlaku transgranicznego Nowa Sedlica – Kremenaros – Wołosate oraz utworzenie polsko-słowackiego ogrodu edukacyjnego w Parku w Wołosatem. Został on upiększony wieloma gatunkami charakterystycznymi dla flory roślin naczyniowych Bieszczadów. Zorganizowano również warsztaty dla nauczycieli i przewodników. Ponadto w celu zachowania dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego pogranicza pracownicy Bieszczadzkiego Parku Narodowego i Parku Narodowego Połoniny wzięli udział w warsztatach na terenie dwóch przygranicznych obszarów chronionych z terenu Niemiec i Czech – Parku Narodowego Lasu Bawarskiego i Parku Narodowego Šumava.

Główne działania zrealizowane w ramach projektu:

• Organizacja warsztatów dla nauczycieli i przewodników przygotowujące kadrę do prowadzenia zajęć w programie "Strażników Gór". Uczestniczyło w nich 24 osoby - po 12 z Polski i Słowacji, które będą w przyszłości tworzyć kadry wspierające przygraniczne parki narodowe przy realizacji programu Strażników Gór. Głównym celem pięciodniowych warsztatów było przybliżenie bieszczadzkiej przyrody, jej problemów i sposobów ochrony. Warsztaty odbyły się na pograniczu polsko-słowackim - na terenie Bieszczadzkiego PN i PN Poloniny. Podczas warsztatów odbyły się zajęcia na ścieżkach przyrodniczych oraz szkolenia z pierwszej pomocy i zielarskie. Nocną porą odbyły się zajęcia z astronomii pt.: "Niebo, które łączy", gdyż w Bieszczadach występują idealne warunki do obserwacji nocnego nieba ze względu na niewielkie „zanieczyszczenie” sztucznym światłem.
• "Przyroda na wyciągnięcie ręki" - modernizacja infrastruktury edukacyjnej poprzez modernizację szlaku transgranicznego: Nowa Sedlica - Kremenaros – Wołosate. Powstały w ramach projektu ogród edukacyjny umożliwia poznanie charakterystycznych dla bieszczadzkich siedlisk roślin, z wykorzystaniem różnych zmysłów – wzroku, zapachu, smaku, dotyku i słuchu. Obejrzymy tu zarówno gatunki typowe dla siedlisk naturalnych (jak leśne i połoninowe), czy półnaturalnych (łąkowe i pastwiskowe), a także gatunki sadzone przez dawnych mieszkańców jako rośliny ozdobne i użytkowe. W ogrodzie znajdują się ponadto typowe skały budujące flisz karpacki oraz pomoce dydaktyczne dotyczące rozpoznawania gatunków drzew z dendrofonem, który poprzez wybywanie dźwięków z dobranych pod względem akustycznym gatunków drzew uczy jednocześnie rozpoznawania po układzie słojów i kolorze drewna. Znajduje się również tablica z rozpiętością skrzydeł różnych gatunków ptaków (tzw. skrzydlaci przyjaciele") oraz kostki wiedzy, czyli obracane kostki z gatunkami zwierząt i ich tropami oraz typowymi dla Bieszczadów gatunkami drzew. Przy wejściu do ogrodu postawiono tablicę informacyjną z planem poszczególnych kwater i opisem w języku polskim i słowackim. W ramach zadania wykonano też prezentację o nasadzonych gatunkach w języku polskim i słowackim oraz zebrano dokumentację pochodzenia wysadzonych roślin. Ogród dostępny jest dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach. Dookoła wykonana została platforma pozioma do przejazdu wózków, a kwatery z roślinami sensorycznymi zostały ustawione na podwyższeniu z murku kamiennego, żeby zapewnić do nich dostępność. Ponadto 1 komplet pomocy dydaktyczni-rekreacyjnych został przekazany do ośrodka edukacyjnego Parku Narodowego Połoniny na Słowacji - partnera mikroprojektu. Zorganizowana została również impreza otwierająca, w której uczestniczyło 50 osób z Polski i Słowacji, głównie nauczyciele, przewodnicy oraz inni mieszkańcy pogranicza.
• "Razem możemy więcej" - warsztaty w Parku Narodowym Lasów Bawarskich i Szumawy. Pracownicy Bieszczadzkiego Parku Narodowego (6 osób) i Parku Narodowego „Połoniny" (6 osób) uczestniczyli w warsztatach na terenie dwóch przygranicznych obszarów chronionych z terenu Niemiec i Czech – Parku Narodowego Lasu Bawarskiego i Parku Narodowego Šumava. Warsztaty miały na celu wzmocnienie współpracy, zapoznanie się z dobrymi praktykami oraz wymianą doświadczeń w zakresie zarządzania i ochroną przygranicznych obszarów. Podczas praktycznych zajęć terenowych pracownicy BdPN i PN Poloniny zapoznali się z infrastrukturą edukacyjną na ścieżkach i szlakach pieszych. Niewątpliwie wizyta w Parku Narodowym Lasu Bawarskiego i Parku Narodowego Šumava będzie źródłem nowych pomysłów w działaniach edukacyjnych, badawczych i projektowych. Przyczyni się też do wzmocnienia dotychczasowej współpracy transgranicznej pomiędzy Bieszczadzkim Parkiem Narodowym i Parkiem Narodowym „Połoniny”, a zarazem skuteczniejszej ochrony dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego pogranicza polsko-słowackiego. Utworzony został również mobilny punkt informacyjny, który jest wspólnym stoiskiem dla obydwu parków na różnych imprezach i festynach na pograniczu.